I. Nám da là gì? Phân loại nám da thường gặp
Nám da thường gặp nhất ở phụ nữ 20-50 tuổi (phụ nữ trong độ tuổi sinh sản), trong đó nám da ở phụ nữ có thai và nám da sau sinh khá phổ biến. Nam giới ít khi bị nám da hơn nữ giới.
Kích thước của những đám nám da khác nhau tùy theo từng cơ địa xuất hiện. Nó có thể là mảng lớn hoặc những chấm nhỏ li ti. Nám da cũng có thể lan rộng ra xung quanh nếu bạn không biết cách bảo vệ và chăm sóc da hợp lý.
Khác với tàn nhang, nám da có biểu hiện không đồng nhất và đa dạng. Nám được phân loại theo diện tích xuất hiện trên bề mặt và độ nông, sâu của chân nám trong các lớp biểu bì da.
Nám mảng (nám biểu bì, nám nông): Trong 3 loại nám, nám mảng phổ biến nhất. Bởi chân nám nằm ở lớp thượng bì của tế bào da nên chỉ ăn nông theo mảng chứ không bám rễ sâu do đó việc điều trị tương đối dễ dàng. Nám mảng hình thành theo mảng lớn và có màu không đồng đều từ nhạt đến sậm. Thường tập trung chủ yếu ở cằm, 2 bên gò má, mũi và trán. Nám mảng xuất hiện do tác hại do tia UV – ánh sáng mặt trời, ô nhiễm môi trường, tác dụng phụ của thuốc tránh thai. Bên cạnh đó, còn là hệ quả của việc lạm dụng mỹ thẩm kém chất lượng, chứa chất tẩy da.
Nám đốm (nám chân sâu, nám chân đinh): Quá trình hình thành nám đốm diễn ra trong một thời gian dài làm cho sắc tố melanin nhiều hơn và khiến cho nám da sậm màu. Như tên gọi, nám này xuất hiện thành từng đốm, có kích thước to không cố định, màu sẫm, xanh, xám… Đây là loại nám lì lợm và khó điều trị nhất bởi chân nám nằm sâu dưới lớp biểu bì của da. Nám đốm được hình do thay đổi nội tiết tố nên phụ nữ trong giai đoạn mang thai, sau sinh hay tiền mãn kinh.
Nám hỗn hợp: Đây là tình trạng nám nặng nhất, bởi bao gồm nám mảng và nám đốm đã kể trên. Nám hỗn hợp sẽ xuất hiện rải rác, kích thước màu sắc không đồng đều. Thường tập trung thành từng đám trên trán, cằm, má, sống mũi, quanh mắt và hai bên gò má. Nguyên nhân gây nám hỗn hợp gồm: Lão hóa, di truyền và sự thay đổi nội tiết tố. Vì nguyên nhân gây nám từ bên trong, nên việc điều trị rất khó chữa.
II. Nguyên nhân gây nám da
Nguyên nhân nội sinh:
- Sự lão hóa là một quá trình tất yếu của da.
- Sự thay đổi nội tiết tố: Nám da có thể xảy ra ở phụ nữ có thai hoặc phụ nữ sau sinh; những người sử dụng thuốc tránh thai hay nội tiết thay thế, nám da cũng có thể gặp ở bệnh nhân mắc các bệnh lý nội tiết tại tuyến giáp, buồng trứng.
- Stress kéo dài.
- Nhiễm độc thủy ngân, chì, corticoid,… có trong các loại mỹ phẩm.
- Cơ địa.
Nguyên nhân ngoại sinh:
- Tiếp xúc ánh nắng mặt trời gay gắt: các tia bức xạ UVA, UVB có trong ánh nắng kích thích tế bào hắc tố, đặc biệt là trên nền da có tiềm ẩn dị ứng do hóa chất, sẽ trực tiếp gây ra rối loạn sắc tố da, đồng thời thúc đẩy lão hóa da, ung thư da và gián tiếp gây nám da.
- Bệnh lý viêm, nhiễm trùng nhiễm độc.
- Dị ứng da tại chỗ.
- Dinh dưỡng không hợp lý: thiếu hoa quả tươi, thiếu các loại Vitamin thiết yếu.
III. Cách phòng ngừa nám da
- Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời từ 10h đến 15h: vì lúc này các tia bức xạ hoạt động mạnh nhất và có thể làm tổn thương làn da.
- Bôi kem chống nắng trước khi ra ngoài cần bôi kem chống nắng trước 15-30 phút, loại kem chống nắng được lựa chọn cần có chỉ số SPS tối thiểu là 30. Cần bôi lại sau mỗi 2h hoặc nhiều lần hơn nếu da đổ nhiều mồ hôi hoặc đi bơi.
- Che chắn làn da bằng các trang phục chống nắng như: Mũ rộng vành, áo quần hay váy chống nắng có thể hạn chế sự tác động trực tiếp của tia nắng lên da.
- Chế độ dinh dưỡng: Rau quả tươi có thể giúp có được làn da khỏe, đẹp. Uống nhiều nước cũng rất cần thiết cho da cũng như các hoạt động khác của cơ thể. Một chế độ dinh dưỡng giàu các Vitamin A, E, C hay Omega-3, Collagen… sẽ đẩy lùi tiến trình lão hóa da, giảm thiểu nguy cơ nám da. Hạn chế bia rượu, các thức ăn gây nóng, các thức ăn làm sung huyết da có thể hạn chế được nám da cũng như các vấn đề tăng sắc tố khác trên da.
- Sử dụng mỹ phẩm được kiểm định an toàn, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, phù hợp với từng loại da của mỗi người.
- Đi khám bác sĩ da liễu khi có các vấn đề trên da, không để tình trạng nám da quá lâu rồi mới đi khám, vì việc phát hiện và điều trị sớm sẽ đem lại hiệu quả cao hơn.
- Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc hay các sản phẩm không rõ nguồn gốc, vì có thể làm cho nám da nặng nề thêm